Wanneer en waarom is een supernova een bedreiging voor de aarde?

Een supernova is een ontploffende ster. Bij die ontploffing wordt van allerlei materiaal met hoge snelheid de ruimte in geslingerd. Wat op astronomische schaal "stof" heet, dat zijn soms gewoon enorme rotsblokken wanneer ze als meteoriet op aarde neer ploffen. Bij een nova op grote afstand verspreid het materiaal zich. Bij een naburige supernova is het materiaal nog redelijk compact en kan er meer in een korte tijd op aarde neerstorten.

De dinosaurussen kunnen je (niet meer) vertellen wat een rotsblok van 10km doorsnede met je wereld doet. Stel je voor dat er meer van die dingen in korte tijd gaan vallen!

Maar heftiger zijn de gammaflitsen.

Hoe ontstaat een gammaflits?

De eerste voorwaarde voor het ontstaan van een gammaflits is dat er sprake moet zijn van het einde van een superzware ster. De ster moet zo zwaar zijn dat er in ieder geval een zwart ontstaat.
Tijdens een hypernova is er ineens zo’n gigantische hoeveelheid aan energie beschikbaar dat er nog een tweede effect kan optreden: fotodesintegratie. Fotodesintegratie is eigenlijk het omgekeerde van kernfusie. Bij fotodesintegratie botst er hele sterke straling tegen een atoom aan, waardoor deze uit elkaar knalt in simpelere atomen.
Kernfusie kan heel veel energie opleveren bij de fusie van lichte elementen. Het omgekeerde is ook waar; fotodesintegratie kost juist heel veel energie. Tijdens een hypernova is die energie echter volop aanwezig en die wordt grotendeels gebruikt om het proces van fotodesintegratie aan te zwengelen.

Het materiaal dat aangemaakt wordt door de fotodesintegratie vliegt de kern uit. Als na de dood van een ster de kern erg hard rond zijn as gaat tollen, krijg je een zogenaamde jet.Een jet is een straal van deeltjes wat uit de kern van een ster geslingerd wordt. Die jets bevatten veel materiaal dat met hoge snelheid en energie uit de polen van de ster ontsnapt.

Wanneer zo’n jet van een nabije nova de aarde raakt kan deze met gemak de atmosfeer wegblazen en de aarde roosteren. Al het leven kan uitsterven.

Gelukkig lijkt het er op dat geen van de nabije zware sterren haar pool op de aarde gericht heeft. De kans dat de aarde door een gammaflits getroffen wordt is dus klein.

Nog enige aanvulling:

Gammaflitsen op enige 10-tallen lichtjaren zijn in theorie nog gevaarlijk.

En natuurlijk als onze zon (ook een ster) aan het einde van haar leven een supernova vormt, tja, da’s ook niet goed voor de aarde. Maar al lang voor die tijd is de aarde al onleefbaar geworden.