Waar komt de naam Oeteldonk vandaan?

De herkomst van de naam is niet geheel bekend. “Donk” is een toponiem voor een “hoge droge plek in het moeras”. Dat komt overeen met de locatie van de stad ‘s-Hertogenbosch die haar militaire kracht ontleende aan het feit dat ze temidden van moerasgebieden lag. Bij gebrek aan relevant historisch bewijs is er thans een viertal mogelijke verklaringen in omloop.

De eerste en meest gebruikte is die van de veronderstelling dat een “Oetel” een kikvorsch zou zijn, een veelvoorkomend dier in de moerassen rondom de stad, zeker in die tijd. Er is echter geen enkele etymologische grond voor te vinden en dus moet dit naar het land der fabelen worden verwezen.

De tweede vermoedelijke maar meest voor de hand liggende gedachte is die van de veronderstelling dat “Oetel” afkomstig zou zijn van “van den Oetelaar”, een veelvoorkomende naam in Den Dungen, geboorteplaats van de eerdergenoemde Bossche bisschop, Mgr. Godschalk. Een schertsende verwijzing dus naar de man die zich had uitgesproken tégen het vastenavondvieren van de Bosschenaren.

Een derde verklaring zou gezocht kunnen worden in het verhaal van de Griekse godin Leto. Leto, die de minares van de god Zesu was, werd door de door jaloezie gedreven godin Hera, de eigenlijke echtgenote van Zeus, verbannen uit de godenhemel. Dwalend over het land wilde zij met haar kinderen Artemis en Apollo wat drinken bij een vijver. Daar werd zij echter beschimpt door boeren die bovendien de modder in de moerassige vijver omwoelden zodat het ondrinkbaar werd. Op verzoek van Leto veranderde Zeus de boeren in kikkers zodat zij ten eeuwigen dage in het moeras moesten kwaken. In een gedicht van de Romeinse dichter Ovidius hierover schrijft hij in een alliterend vers: “Quamvis sint sub aqua, sub aqua maledicere temptant” (hoewel zij onder water zijn, trachten zij nog steeds te schimpen”. Als men nu de naam “Leto” omdraait dan zou dat “Otel” zijn, met een beetje fantasie dus “Oetel”.

Een vierde en laatste maar nog niet verder onderzocht gegeven is de mogelijke connectie met buurtschap “Oetendonk” waarvan sprake is in het huisarchief Stapelen. Daarin bevindt zich een legger van de “Gebuerchijns uit de gemeint Oetendonk, 1666-1706.