Waar komen de gezegden vandaan over bonen? In de bonen zijn, boontje komt om zijn loontje?

Question

Ik heb zoveel keer de uitdrukking gebruikt en ben zelf nogal eens in de bonen. Het moet ergens vandaan komen.

 · Accepted Answer

Boontje komt om zijn loontje komt van een zeventiende-eeuws sprookje

Het sprookje handelt over een boontje, een strootje en een kooltje. Deze gingen samen op pad en kwamen voor een brede sloot te staan. Ze wisten niet hoe deze sloot over te steken. Hierop kwam het strootje met een oplossing: hij ging over het water liggen waardoor het boontje naar de overkant kon lopen. Toen hierna het kooltje op deze wijze naar de overkant wilde lopen, vatte het strootje vlam en verbrandde. Hierdoor viel het kooltje in het water en doofde. Dit was voor het boontje aanleiding om in luid gelach uit te barsten. Hierdoor scheurde zijn buik open en kwam boontje om zijn loontje. Het sprookje eindigt positief omdat het boontje door een kleermaker werd dichtgenaaid met zwart garen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Boontje_komt_om_zijn_loontje

Toegevoegd na 2 minuten:
Zijn eigen boontjes doppen
Van sommige bonen moet de peul afgehaald worden; dat heet doppen. Als je je eigen boontjes dopt, zorg je voor jezelf, los je je eigen problemen op.

In de bonen zijn betekent 'in de war zijn, er niet bij zijn met je gedachten, je vergissen'.
Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) gaat deze zegswijze terug op een oud bijgeloof. Vroeger geloofde men dat tuinbonen (ook wel roomse of grote bonen genoemd) tijdens hun bloei een bedwelmende geur verspreidden, die zelfs tot krankzinnigheid kon leiden als men daarbij in slaap viel. Ook F.A. Stoett vermeldt dat de geur van bloeiende bonen ervoor kon zorgen dat iemand bedwelmd raakte en raar ging doen.

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal geeft nog meer zegswijzen die teruggaan op dit volksgeloof: 'Als de bonen bloeien, de zotten groeien', 'Hij heeft de bonen in het hoofd', 'De bonen bloeien' (oftewel: 'het is nu de gekkentijd'), 'In de bonen lopen, raken, wonen', 'Loop in de bonen!' ('loop naar de maan').
http://www.onzetaal.nl/taaladvies/advies/in-de-bonen-zijn

Toegevoegd na 4 minuten:
Kortom: Het gaat niet specifiek over de boon zelf. Als men bedwelmd raakte van een ananasplant zou het gezegde wel "In de ananassen zijn".
Idem voor als het sprookje andere groenten bevat had.

Amadea · Answer

De verklaring van de uitdrukking "in de bonen zijn" moet volgens F.A. Stoett (1923-1925) gezocht worden in het bij diverse schrijvers vermelde getuigenis dat de in het voorjaar bloeiende bloemen van tuinbonen een bedwelmende uitwerking op een mens hebben. Wie zich op of nabij een bloeiend bonenveld te slapen legde of daar te lang verbleef werd daardoor bevangen en duizelig en verward in het hoofd, of raakte, naar oud volksgeloof, geheel aan het malen.

Het gezegde "boontje komt om zijn loontje" is ontleend aan het Grimm sprookje over erwtje, boontje, strootje en kooltje vuur, die samen uit wandelen gingen. Ze kwamen voor een wijd water en wisten niet hoe daarover te komen. Strootje ging over het water liggen, en erwtje en boontje liepen er overheen. Toen kooltje vuur dit ook zou doen en reeds halverwege was, raakte het strootje in brand en kooltje vuur viel in het water. Boontje begon hierdoor zo te lachen, dat het barstte. Zo kreeg het loon naar werken.

En er zijn nog veel meer spreekwoorden over bonen of boontje(s), die elk een andere verklaring hebben. Er is geen gemeenschappelijke oorsprong.

Toegevoegd na 8 minuten:
Het volksgeloof over de bedwelmende werking van bloeiende tuinbonen kan waarschijnlijk verklaard worden door het feit dat die bloei in april en mei plaatsvindt. De maanden waarin de lentevreugde van onze voorouders zich in allerlei dartelheid openbaarde. Degenen die er nuchter onder bleven zullen van hen hebben gedacht dat ze malende waren.

Waar komen de gezegden vandaan over bonen? In de bonen zijn, boontje komt om zijn loontje?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (1)

Weet jij het beter..?