waarom dirigeert een dirigent van een orkest vaak mét stok en die van een koor zonder?

Dat ligt per dirigent verschillend. Van de dirigenten die ik ken dirigeren de meesten zonder stok (orkesten). Als een dirigent klein is of het orkest groot, wordt er eerder een stok gebruikt.

Dit vond ik voor je op het internet:

Oorspronkelijk had de dirigent niet het stokje dat we nu allemaal kennen. Vaak stond of zat hij achter het clavecimbel -rond 1700- en dirigeerde vanaf die plaats. Toen de orkesten groter werden en het clavecimbel minder belangrijk werd die methode onhandig gevonden en kwam de dirigent -met stokje- voor het orkest te staan. En daar staat hij nog.

Tijdens de orkestrepetities, die meestal tweemaal anderhalf uur -met koffiepauze- duren, maakt de dirigent zijn opvattingen duidelijk, tikt af met zijn stok als iets ongelijk of onzuiver is en wanneer hij iets wil zeggen of overdoen. Het heeft iets van een schoolklas onder een ouderwetse meester, maar dan wel op artistiek niveau!

Het lijkt er dus op dat de dirigent een stokje gebruikt om de orde te kunnen handhaven bij een grotere groep mensen.

Een koor is meestal 3 tot 6 stemmig. Meestal maximaal 6 verschillende partijen dus.

Een orkest bestaat uit veel meer partijen zoals bijvoorbeeld eerste violen, tweede violen, altviolen, de koperblazers, celli, contrabassen, percussie, houtblazers enz. Meestal zijn de partituren complexer.

Met een stokje kun je dan veel nauwkeuriger de partijen aanwijzingen geven dan met alleen je handen.

Het stokje is puur voor de nauwkeurigheid.

Het stokje wordt gebruikt voor de zichtbaarheid. Een orkest is vaak veel groter dan een koor en zit vaak veel meer rondom de dirigent dan een koor. Als de dirigent naar links of rechts beweegt zouden zijn handen niet goed zichtbaar meer zijn voor de andere zijde. Door zijn handen te verlengen met een stokje, blijft het beter zichtbaar.

Daarnaast speelt ook een rol dat voor koorzangers de exacte tel in de maat minder belangrijk is dan voor instrumentalisten. Door het dirigeerstokje weten de instrumentalisten precies waar de dirigent is in de maat. Het stokje is gewoonweg duidelijker. Koordirigenten zullen zelden een stokje gebruiken, omdat het dan geen functie vervult, behalve als er ook een orkest bij de uitvoering is.

Uiteindelijk is het aan de dirigent om te kijken of hij een stokje gebruikt.

Vanuit de basis gezien:
Het dirigeerstokje is een hulpmiddel ter verduidelijking van de maatindeling. Het wordt meestal rechts gehanteerd en heeft de functie, de teleenheid (maat) aan te geven. Door de grote en beweging van 'de slag' geeft de dirigent aan of het muziekstuk zacht, staccato of sterk uitgevoerd dient te worden.

De linkerhand geeft meestal de nuance (expressie, de aparte inzetten, wat sterker/zachter) aan.

Koormuziek 'luistert' net iets nauwer doordat zang ahw kwetsbaarder is. Dus zonder dirigeerstok heeft de dirigent 2 handen om 'de gewenste uitvoering (uitspraak, lengte toon, enz) met zijn handen aan te geven.'

Verder is het aan de dirigent of hij er wel/niet gebruik van wil maken. Sommigen gebruiken het als een soort van statissymbool. Hem/haar gaat het dan niet zo zeer om de kwaliteit, alswel om zijn/haar 'voorkomen'.

Het belangrijkste is dat de uitvoering naar ieders tevredenheid (duidelijkheid) uitgevoerd wordt. Met of zonder...

Het dirigeerstokje (officieel baton) is een verlenging van de arm van de dirigent. Hierdoor kan hij duidelijker instrument groepen aangeven die achterin het orkest zitten. Door het stokje kan hij ook duidelijk de maat aangeven, de eerste tel van de maat zit altijd onderaan. Dit is het voornaamste van het stokje. Men noemt dit officieel takteren, maatslaan. Als de muziek wat gevoeliger, langzamer is, legt de dirigent het stokje vaak neer en gebruikt alleen zijn handen. Hiermee kan hij het gevoel van de muziek beter overbrengen.

Sinds jaar en dag gebruikt een dirigent van een muziekkapel, fanfare of harmonie een
stokje, terwijl een dirigent van een koor dat niet ter beschikking heeft. Waarom is dat?

Er moet iemand voor de groep staan, dat staat buiten kijf. Anders gaan de zangers en
zangeressen door elkaar heen schreeuwen en wordt de instrumentale muziek 'n soort
ketelmuziek die pijnlijk voor de oren is. Vandaar dat iemand moet dirigeren.
De dirigeerstok is een verlengstuk van de arm en hand van de dirigent. De beweging die
hij met de stok maakt is groter en zichtbaarder en in zekere zin ook preciezer. Voor een
groep van 60 á 70 muzikanten, die elk een instrument bespelen, is een duidelijk gebaar
belangrijker dan voor een koor.
Koordirigenten gebruiken bij voorkeur geen stok omdat een koor zelden zo groot is.
Bovendien worden koorleden verondersteld de melodie en de woorden van buiten te
kennen en is het gebruikelijk dat zij oogcontact hebben met de dirigent en vooral met
zijn handen. Hij of zij geeft op subtiele manier wisselende inzetten aan, onderhoudt het
tempo en de maat en laat tegelijkertijd weten of er hard of zacht gezongen moet
worden en vooral ook wanneer de slotnoten dienen op te houden, het zogenaamde
afslaan.

Toegevoegd na 1 minuut:
http://www.wegwijslezer.nl/php/question.php?QuestionID=552

Dat is mij ook opgevallen ja. Bij het koor had ik ook meer het idee dat de dirigente tijdens het zingen dmv haar handen ervoor wilde zorgen dat we een bepaald gevoel of iets in de muziek legden. Zij deed ook veel meer met haar gezichtsuitdrukking dan de dirigenten die ik voor het orkest heb gehad. Ze had haar handen vrij nodig om er meer mee te kunnen doen als je begrijpt wat ik bedoel. En de dirigenten voor het orkest gaven alleen aan met het stokje wanneer welke instrumenten in moesten vallen en met zijn andere hand kon hij dan het harder of zachter worden aangeven, maar de interpretatie van de muziek besprak hij van tevoren of hij ging er van uit dat je dat zelf regelde.
Dat is wat ik denk. In het algemeen denk ik ook dat het dirigeren met of zonder stok erg persoonlijk is, maar dit zou een reden kunnen zijn.